Ciekawostki o Dolinie Chochołowskiej w Tatrach

Dolina Chochołowska to największa i najdłuższa dolina w polskich Tatrach, jest prawdziwym skarbem przyrodniczym i kulturowym. Oferuje nie tylko zachwycające widoki, ale także bogatą historię i wiele interesujących anegdot. Od malowniczych polan pełnych krokusów, przez zabytkowe szałasy pasterskie, po fascynujące jaskinie i legendarne miejsca związane z historią Polski – Dolina Chochołowska kryje w sobie mnóstwo tajemnic. W tym wpisie przybliżę Ci niezwykłe ciekawostki o Dolinie Chochołowskiej, które sprawiają, że jest ona tak wyjątkowa i warta odkrycia.

Największa i najdłuższa dolina w polskich Tatrach

Szlak prowadzący przez Dolinę Chochołowską ma długość około 7 km. Dolina zajmuje powierzchnię około 35 km². Ma swój początek na Siwej Polanie, a koniec w połowie zielonego szlaku prowadzącego na Rakoń. Przez Dolinę Chochołowską prowadzi zielony szlak turystyczny.

Dolina należy do Wspólnoty Leśnej Uprawnionych Ośmiu Wsi w Witowie – tu możesz jeździć rowerem i zabrać ze sobą psa

Ciekawostką związaną z Doliną Chochołowską jest fakt, że choć leży ona na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego, nie jest jego własnością. Dolina należy do Wspólnoty Leśnej Uprawnionych Ośmiu Wsi w Witowie, założonej w 1819 roku, która zrzesza wsie takie jak Ciche, Czarny Dunajec, Chochołów, Dzianisz, Koniówka, Podczerwone, Witów i Wróblówka. Dzięki temu, pod ścisłą kontrolą TPN, w Dolinie Chochołowskiej można prowadzić tradycyjny wypas owiec, a także poruszać się rowerem czy spacerować z psem, co czyni to miejsce wyjątkowym na tle innych obszarów parku.

Gwiazda Polski – największy na świecie balon stratosferyczny w Dolinie Chochołowskiej

Jednym z fascynujących epizodów w historii Doliny Chochołowskiej jest próba startu największego na świecie balonu stratosferycznego, znanego jako „Gwiazda Polski”. W 1938 roku, na Polanie Chochołowskiej, Polska, będąca w czołówce światowych lotów balonowych, postanowiła dołączyć do międzynarodowego programu badań stratosfery, dążąc do pobicia amerykańskiego rekordu wysokości lotu na 30 000 metrów. „Gwiazda Polski” miała być symbolem tego ambitnego przedsięwzięcia. Niestety, 12 września, podczas napełniania balonu, silny wiatr halny doprowadził do wybuchu, który uszkodził górną część powłoki balonu. Mimo że szkody można było naprawić, plany ponownego startu na wrzesień 1939 roku pokrzyżował wybuch II wojny światowej. W Schronisku PTTK na Polanie Chochołowskiej można zobaczyć specjalną gablotę z fotografiami i opisem tego wydarzenia, przypominającą o tym niezwykłym projekcie.

1983 rok – spotkanie Jana Pawła II z Lechem Wałęsą w Dolinie Chochołowskiej

W 1983 roku papież Jan Paweł II odwiedził ten malowniczy zakątek Tatr. Po przylocie helikopterem na Siwą Polanę, udał się samochodem do Schroniska PTTK na Polanie Chochołowskiej, gdzie spotkał się z Lechem Wałęsą. Spotkanie to miało być próbą złagodzenia społeczno-politycznego napięcia u schyłku stanu wojennego. Papieżowi nie tylko umożliwiono wycieczkę w Tatry, ale także pozwolono porozmawiać z przywódcą nielegalnej wówczas „Solidarności”. Po tym spotkaniu papież w towarzystwie swojej delegacji wyruszył na spacer do Doliny Jarząbczej. Aby uczcić tę wizytę, górale z Wspólnoty Siedmiu Gmin, do której należy Dolina Chochołowska, zbudowali w Dolinie Jarząbczej kapliczkę, a na dużym głazie umieścili spiżową tablicę z osobistymi słowami Papieża: „Mogłem w dniu dzisiejszym spojrzeć z bliska na Tatry i odetchnąć powietrzem mojej młodości”. Nad kapliczką umieszczono także napis: „Dziękujemy Ci Boże, że przysłałeś tu Ojca Św.”. Odcinek szlaku czerwonego, którym Papież wędrował, nazwany został „szlakiem papieskim”.

W Dolinie Chochołowskiej kręcono sceny do serialu „Janosik” i filmu „Potop”

Dolina Chochołowska okazała się idealnym tłem do scen filmowych. Tutaj nakręcono do filmu „Potop” scenę z kuligiem, a także sceny do siódmego odcinka serialu „Janosik”: ślub Janosika z Maryną. Kaplica pw. Świętego Jana Chrzciciela na Polanie Chochołowskiej pierwotnie powstała również jako element scenografii do serialu „Janosik” z 1974 roku. Po zakończeniu zdjęć zdecydowano się ją pozostawić, a następnie poświęcić i wyposażyć.

10 szlaków turystycznych z Doliny Chochołowskiej

Z terenu Doliny Chochołowskiej możesz wybrać się na 10 różnych szlaków turystycznych prowadzących na szczyty Tatr Zachodnich. Trasy te różnią się stopniem trudności i długością, ale łączy je jedno – każda z nich prowadzi przez malownicze i urokliwe zakątki doliny.

W Dolinie Chochołowskiej wydobywano rudy żelaza

W Dolinie Chochołowskiej od XVI do połowy XIX wieku wydobywano rudy żelaza, które początkowo wytapiano na miejscu w małej hucie. Później zwożono je tzw. Drogą pod Reglami do huty w Kuźnicach – nazywana była przez długi czas „Żelazną Drogą”, ponieważ od XVIII wieku stanowiła połączenie dwóch ośrodków hutniczych. Wydobywano tu również żyły hematytowo-kwarcytowe z zawartością pirytu. Choć po dawnej działalności górniczej nie pozostały widoczne ślady, pamięć o tamtych czasach zachowała się w nazwie Polany Hucisko, gdzie dziś kończy się asfaltowa droga. Na Polanie Hucisko w 1936 roku powstało prywatne schronisko, które Niemcy spalili w 1945 roku, wraz z pasterskimi szałasami.

Kulturowy wypas owiec na Polanie Chochołowskiej

Wypas owiec na Polanie Chochołowskiej to nie tylko pielęgnowanie tradycji, ale także żywe świadectwo pasterskiego dziedzictwa, które przyciąga turystów. Od maja do września, na jednej z największych tatrzańskich polan, można podziwiać stado owiec, pasących się pod bacznym okiem pasterzy w tradycyjnych góralskich strojach. Cały proces odbywa się zgodnie z dawnymi zwyczajami. W bacówce na polanie można spróbować i kupić regionalne specjały, takie jak oscypki, bundz, bryndza oraz żętyca. Tradycyjne receptury wyrobu serów są przekazywane z pokolenia na pokolenie, a klimat miejsca przenosi odwiedzających do czasów, gdy pasterstwo stanowiło kluczowy element życia w Tatrach.

Źródło Chochołowskie

Źródło Chochołowskie, jedno z największych tatrzańskich wywierzysk, znajduje się między Polaną Huciska a Polaną pod Jaworki, w dolomitowym wąwozie niedaleko Skały Kmietowicza. To płytki stawek o głębokości około 1,5 metra, otoczony żerdkami, z wodą o temperaturze od 5 do 6,3°C. Choć kiedyś był głębszy, górale wrzucili do niego kamienie i kłody drzewa, aby zapobiec topieniu się bydła. Wywierzysko jest zasilane m.in. przez wody Chochołowskiego Potoku, które zanikają w Wyżniej Bramie Chochołowskiej i wypływają właśnie tutaj.

Siwiańskie Turnie

Siwiańskie Turnie to malownicze skupisko skalnych iglic znajdujących się w Tatrach Zachodnich, wykonane z masywnych dolomitów triasowych. Możesz się nimi zachwycać przemierzając Dolinę Chochołowską. Choć ich majestatyczne kształty przyciągają wzrok wspinaczy, wspinaczka na tych turniach jest zakazana. W okolicy Siwiańskich Turni znajduje się również największe skupisko sosny zwyczajnej w regionie. Interesująca jest historia nazewnictwa tego miejsca. W dokumentach z 1706 roku wspomniane są jako Siwa Skała, a w 1901 roku Towarzystwo Tatrzańskie próbowało nadać im nazwę Turni Jana Kantego Andrusikiewicza na cześć jednego z organizatorów powstania chochołowskiego. Ostatecznie jednak zdecydowano się na nazwę nawiązującą do pobliskiej Siwej Polany.

Mnichy Chochołowskie

Mnichy Chochołowskie to fascynujący zespół turni utworzonych ze zwietrzałych skał wapiennych, które wznoszą się majestatycznie nad Polaną Chochołowską. Ten długi rząd skalnych iglic, znajdujący się na zboczach wschodniego ramienia Bobrowca (1663 m n.p.m.), wznosi się na wysokości około 1500 m n.p.m. Choć nie są dostępne dla turystów, ich charakterystyczne formy i kontrastujący z zielonym tłem krajobraz przyciągają wzrok z daleka.

Potok Chochołowski

Przez Dolinę Chochołowską przepływa malowniczy Potok Chochołowski. Wzdłuż potoku biegnie zielony szlak turystyczny. Rozpoczyna się na Siwej Polanie i prowadzi aż do Polany Chochołowskiej. W górnej części jego koryto składa się z twardych skał krystalicznych i metamorficznych, co nadaje mu wyjątkowy charakter. Przez lata płynąca woda wyżłobiła w jego dnie imponujące szczeliny i koryta, tworząc niezwykłe formacje geologiczne.

Największa jaskinia w Dolinie Chochołowskiej – Szczelina Chochołowska

Największa jaskinia w Dolinie Chochołowskiej to prawdziwy skarb ukryty w Tatrach Zachodnich – Szczelina Chochołowska. Znajduje się powyżej leśniczówki w Wyżniej Bramie Chochołowskiej i ma trzy otwory wejściowe położone na różnych wysokościach. Z długością wynoszącą 2320 metrów i deniwelacją około 60 metrów, jest imponującym obiektem speleologicznym. Dostępna jedynie dla osób posiadających specjalne zezwolenie od Dyrekcji Tatrzańskiego Parku Narodowego. Jaskinia słynie z pięknej szaty naciekowej, gdzie można podziwiać niezwykłe formy z mleka wapiennego. Znajdziemy tu „pola ryżowe” i „łopaty”, a także stalaktyty, stalagmity oraz perły jaskiniowe. Dwa stalagmity o wysokości około 1,5 metra zaliczane są do największych w Polsce! To czyni tę jaskinię wyjątkową i niezwykle cenną z punktu widzenia naukowego.

II wojna światowa i Dolina Chochołowska

W czasie II wojny światowej Dolina Chochołowska była miejscem, w którym hitlerowcy rozstrzeliwali więźniów i zakładników. Natomiast okoliczne lasy były rabunkowo wycinane na potrzeby dużego zakładu drzewnego „Luftwaffe” w Czarnym Dunajcu.

Schronisko Blaszyńskich pod Zawiesistą

Ciekawostką z Doliny Chochołowskiej jest historia Schroniska Blaszyńskich, które znajdowało się zaraz za Wyżnią Bramą Chochołowską. Pierwotnie, w 1937 roku, powstał tu niewielki bufet, który jednak został zniszczony przez Niemców w 1945 roku. W tym samym roku, obok, zbudowano nowy budynek, który również nie przetrwał. Trzecia próba odbudowy, która miała miejsce w 1946 roku, okazała się trwała, a schronisko stoi tam do dziś. Od 1974 roku nie pełni już funkcji turystycznej i obecnie służy jako mieszkanie dla pracownika Tatrzańskiego Parku Narodowego.

Schronisko górskie PTTK na Polanie Chochołowskiej

Pierwsze schronisko na Polanie Chochołowskiej zaczęto budować w 1930 roku z inicjatywy Warszawskiego Klubu Narciarzy. Jego projektantem był Wacław Weker. Uroczyste otwarcie nastąpiło w lutym 1932 roku. Jednak burzliwe losy II wojny światowej naznaczyły jego historię – przejęte przez Niemców, służyło jako posterunek straży granicznej. W 1945 roku zostało spalone przez niemieckie oddziały. Odbudowano je dopiero w 1953 roku, według projektu Anny Górskiej. Początkowo, ze względu na bliskość granicy, schronisko nie cieszyło się dużą popularnością. Jego wyjątkowy moment nastąpił 23 czerwca 1983 roku, kiedy to odwiedził je papież Jan Paweł II. W 2008 roku schronisku oficjalnie nadano jego imię.

Dolina Chochołowska to miejsce, gdzie przyroda, historia i kultura splatają się w jedną, fascynującą całość. Spacerując po jej szlakach, można nie tylko zachwycić się pięknem tatrzańskich widoków, ale także poczuć ducha dawnych pasterskich tradycji . Odkryjesz również ciekawe zakątki, pełne legend i nieznanych historii. Bez względu na porę roku, Dolina Chochołowska zawsze oferuje coś wyjątkowego, sprawiając, że każdy powrót w to miejsce staje się nową, niezapomnianą przygodą. Mam nadzieję, że wyżej przytoczone ciekawostki o Dolinie Chochołowskiej urozmaicą Ci wędrówkę po tej pięknej dolinie Tatr Zachodnich.