Jak znakowane są szlaki górskie? Praca znakarzy szlaków górskich.

Znakowane szlaki górskie to nieodłączny element wędrówek po górach, ułatwiający bezpieczne poruszanie się po trudnym terenie górskim. Niewielu z nas jednak zastanawia się nad tym, ile pracy i wiedzy stoi za ich znakowaniem, utrzymaniem oraz wytyczaniem. Znakarze szlaków górskich, często pracujący z pasji, mają przed sobą szereg wyzwań – od fizycznej pracy w terenie po załatwianie formalności związanych z pozwoleniami. Jak wygląda ich codzienność i jakie zadania wykonują?

Jak zostać znakarzem?

Aby zostać znakarzem, należy być członkiem PTTK, uzyskać rekomendację swojego oddziału i posiadać co najmniej małą srebrną odznakę GOT. Następnie trzeba ukończyć specjalny kurs oraz zdać egzamin. Takie szkolenia są organizowane zazwyczaj raz w roku i trwają trzy dni. Nie istnieją „zawodowi znakarze”– to zawsze dodatkowa działalność wykonywana przez osoby z pasją.

Jak oznaczane są szlaki?

Szlaki górskie oznaczane są charakterystycznymi prostokątami o wymiarach 9 na 15 centymetrów, które składają się z trzech poziomych pasków. Dwa zewnętrzne paski są zawsze białe – to tak zwany kontrast – służą poprawieniu widoczności w terenie, natomiast środkowy ma kolor przypisany do danego szlaku. Barwy te pomagają odróżnić różne trasy i są niezbędnym elementem orientacyjnym. Oznaczenia są malowane w dobrze widocznych miejscach, najczęściej na drzewach, skałach czy murach, aby ułatwić turystom poruszanie się po danej trasie. Do ich wykonania stosuje się zazwyczaj farby ekologiczne – akrylowe, wodne – które zapewniają trwałość oznaczeń w trudnych warunkach atmosferycznych. Znaki powinny być umieszczone na wysokości 160-180 cm, aby zimą nie zasłonił ich śnieg. Zobacz mój inny wpis o znaczeniu kolorów szlaków górskich:

Kolory szlaków górskich: krótki przewodnik po oznaczeniach i znaczeniach

Porady

Zastanawiasz się, co oznaczają kolory szlaków górskich i jak się nimi kierować? Czy wiesz, że czerwony, niebieski, zielony, żółty i czarny szlak nie mówią o trudności trasy, ale mają zupełnie inne znaczenie? Poznaj tajemnice oznaczeń szlaków i dowiedz się, jak…

czytaj dalej…

Uprawnienia znakarza szlaków

Każdy znakarz szlaków musi posiadać odpowiednie uprawnienia, przejść specjalistyczne kursy, egzaminy i zdobyć praktykę w znakowaniu szlaków. Na stronie internetowej Komisji Turystyki Górskiej ZG PTTK znajdują się najważniejsze informacje odnośnie znakowania szlaków górskich. Odnajdziesz tam:

• Regulamin Znakarza szlaków górskich PTTK
• Instrukcja Znakowania Szlaków PTTK
• Uwagi do znakowania szlaków
• Wykazy Znakarzy Górskich Szlaków Turystycznych PTTK

Wytyczanie i utrzymanie szlaków górskich

Praca znakarza to nie tylko wyznaczanie nowych tras, ale przede wszystkim utrzymywanie już istniejących szlaków w dobrym stanie. W miarę jak zmieniają się warunki terenowe i prawne, szlaki często wymagają korekt. Znakarze muszą dostosowywać trasy do nowych regulacji i aktualizować oznakowania, aby turyści mogli bezpiecznie podążać wytyczonymi drogami. Proces ten wymaga nie tylko fizycznej pracy, ale także skrupulatnego planowania i zdobywania odpowiednich zgód od właścicieli gruntów oraz lokalnych władz.

Ile zarabia znakarz szlaków górskich?

Zarobki znakarzy szlaków górskich są symboliczne. Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK przyznaje konkretną kwotę za każdy kilometr odnowionego lub wyznaczonego szlaku. Nie są do duże kwoty – w internecie znalazłam informację, że w 2022 r. była to kwota około 160 zł. Z tej kwoty trzeba pokryć wszystkie koszty związane z pracą – zakup sprzętu, farb, przejazdy, wyżywienie i ewentualne noclegi. Dopiero to, co zostanie, dzielone jest między członków zespołu znakującego, co oznacza, że wynagrodzenie jest bardzo skromne. Co więcej, jeśli praca zostanie przerwana przez np. deszcz, znakarze muszą wracać na miejsce na własny koszt, a nikt nie rekompensuje dodatkowych wydatków.

Wyposażenie i codzienna praca znakarzy

Praca znakarza górskiego nie jest łatwa. W teren wyrusza on z pełnym ekwipunkiem ważącym około 7kg, w którym znajdują się farby, pędzle, narzędzia do przygotowania podłoża oraz dodatkowe ubrania i prowiant na długie godziny pracy. Znakowanie najczęściej odbywa się na drzewach, co wymaga odpowiedniego przygotowania powierzchni – wygładzania kory i przycinania gałęzi. Znakarze muszą również dbać o to, by szlak był widoczny i dostępny, co oznacza usuwanie chaszczy i roślinności zasłaniającej trasę.

Trudności w rekrutacji nowych znakarzy

Niestety, liczba czynnych znakarzy systematycznie maleje. Praca ta nie daje możliwości utrzymania się, dlatego większość osób traktuje ją jako działalność dodatkową, wykonywaną z potrzeby serca. Starzejąca się kadra i brak nowych ochotników sprawiają, że coraz trudniej utrzymać szlaki w dobrym stanie. Mimo że praca ta przynosi wiele satysfakcji, niewielu decyduje się na podjęcie takich obowiązków, z uwagi na trudne warunki pracy.

Aspekty prawne i techniczne znakowania

Choć znakarze szlaków górskich wnoszą nieoceniony wkład w turystykę górską, prawo nie reguluje ich pracy. W Polsce brakuje przepisów dotyczących nadzoru nad szlakami turystycznymi, co często utrudnia planowanie nowych tras. Każdy znakarz musi wiedzieć, gdzie i w jaki sposób umieścić oznaczenie, dostosowując się do lokalnych przepisów i warunków terenowych. Malowanie znaków na różnych powierzchniach, takich jak drzewa, mur czy skały, wymaga odpowiedniej wiedzy – nie każda farba zachowa się tak samo na różnych gatunkach drzew czy powierzchniach. Np. znak namalowany na lipie będzie nieczytelny z dalszej odległości, znak namalowany na modrzewiu może zmienić kolory w zetknięciu z sokami drzewa. Inaczej zachowuje się farba na świerku, buku czy dębie. Znaki na szlakach zazwyczaj odnawia się co 2-3 lata.

Tradycje znakowania szlaków

Znakarze muszą posiadać wiedzę nie tylko praktyczną, ale i historyczną. Na terenie polskich gór wciąż spotyka się znaki w kształcie rombów, które stosowano dawniej. Współczesne systemy znakowania są bardziej ujednolicone, a znakarze muszą przestrzegać ściśle określonych standardów. Istnieją różne typy szlaków – piesze, rowerowe, narciarskie i inne – a każdy z nich ma swoje odrębne oznaczenia.

Jak gęsto należy umieszczać znaki na szlakach?

Znaki na szlakach górskich umieszcza się tak, aby zawsze były dobrze widoczne dla turystów. Zasada mówi, że stojąc przy jednym znaku, powinno się widzieć kolejny. Jednak nie zawsze jest to możliwe lub konieczne – na wyraźnych ścieżkach oznakowanie może być rzadsze. Znakarze szlaków górskich muszą ocenić, w których miejscach szlak wymaga częstszego oznakowania, aby zapewnić komfort i bezpieczeństwo wędrujących.

Praca znakarzy szlaków górskich to nie tylko fizyczny wysiłek, ale również ogromna odpowiedzialność. Dzięki nim turyści mogą bezpiecznie cieszyć się pięknem gór, podążając wytyczonymi trasami. Choć ich praca jest często niewidoczna, ma kluczowe znaczenie dla turystyki i ochrony przyrody.