Ślęża – góra, która zna historię od starożytnych kapłanów po dzisiejszych turystów. Kiedyś była miejscem modlitwy mnichów, a potem schronieniem dla zbuntowanych i szukających przygód. Dziś to mekka dla weekendowych odkrywców, zwłaszcza z Dolnego Śląska – bo gdzie indziej można poczuć tę dziwną energię i podładować się ziemsko-boską mocą? Przygotuj się na magiczną wycieczkę!
Ach, ten urok Ślęży! Widok na ten szczyt, otulony zielenią okolicznych pól, może zmylić nawet najbardziej ostrożnego obserwatora. Bo cóż może być bardziej idyllicznego niż wiejski pejzaż w kwitnącym szaleństwie przyrody?
Ale nie dajcie się zwieść! Za tym urokiem kryją się opowieści, które mogą poruszyć nawet najtwardsze serca. Bo z Masywem Ślęży i jego okolicznymi wioskami wiążą się historie, które mrożą krew w żyłach i przyprawiają o dreszcze. W tych opowieściach, bohaterami nie są aniołki i kucyki, ale duchy, złowieszcze dusze, piekielne ognie, wampiry i czarownice! Oczywiście, nie zapominając o diabłach, którzy skrywają się w najbardziej nieoczekiwanych miejscach…
Co znajdziesz poniżej?
- 1 Opowieści o Ślęży
- 2 Masyw Ślęży – niewysokie górki, a robią duże wrażenie!
- 3 Którędy na Ślężę?
- 4 Który szlak wybrać?
- 5 Przydatne informacje
- 6 Sprawdzone miejsca gdzie znajdziesz pieczątki do książeczek Korony Gór Polski, Diademy Polskich Gór, Korony Sudetów, GOT itp.
- 7 Ciekawostki z okolic Ślęży
- 8 Ciekawostki cd…
- 9 Wzmianki o Ślęży sprzed lat
- 10 Wieżyca 416 m n.p.m. z wieżą Bismarcka
- 11 Skąd nazwa Ślęża?
- 12 Sobótka – noc Kupały
- 13 Zamek na Ślęży
- 14 Rzeźby kulowe na Ślęży
Opowieści o Ślęży
Tu legendy splatają się z historią w jedną kolorową kokardę! Jedna z opowieści mówi, że ta góra wyrosła z ziemi podczas wielkiej bitwy między aniołami a demonami. Rzucając w siebie wielkimi głazami, stworzyli oni majestatyczną górę, która miała ukryć wrota do piekieł. Rozpoczęła się więc wielka bitwa na kamienie! Gdy diabły chciały wrócić do piekieł, odkryły, że wejście zostało zasypane – a to była właśnie Ślęża! Wtedy jeden z diabłów w złości tupnął kopytem, tworząc przełęcz Tąpadła. Od tamtego czasu, wciąż złośliwy, na Ślężę wysyła burze i pioruny. Ale wejścia do piekieł nadal nie odsłonił – może dlatego, że górę pilnują anioły!
Inna opowieść, nieco bardziej ziemsko-ziemska, kusi nas bogactwem ukrytym w podziemnych korytarzach – mówi się, że tam, gdzieś pod skałami, spoczywać mają tony złota i innych skarbów, które Niemcy z pobliskiego Wrocławia „zgarnęli” sobie w złotej gorączce.
Ale powiedzmy sobie szczerze, czy to prawda, czy fantazja, Ślęża to część naszej kultury i historii. To tutaj, na tych starych, zadziwiających zboczach, kult sięga nawet 1300 lat przed naszą erą! Mówi się, że to tzw. miejsce mocy. Pod względem intensywności oddziaływania, jak mówią znawcy, góra ta plasuje się na drugim miejscu w Polsce. Ustępuje jedynie Wawelowi. No cóż, chyba przekonaliśmy Cię że Ślęża to nie tylko góra, to prawdziwe serce tajemnic i opowieści, które czekają tylko na to, by zostać odkryte!
Masyw Ślęży – niewysokie górki, a robią duże wrażenie!
Mimo że Masyw Ślęży nie osiąga spektakularnej wysokości, jego istnienie robi niezwykłe wrażenie. Ślęża wznosi się na 718 metrów, Radunia na 573 metry, Wieżyca 415 m n.p.m., a Szczytna na 466 metrów nad poziomem morza. Choć te liczby mogą nie robić ogromnego wrażenia, warto zauważyć, że te góry wyłaniają się bezpośrednio z rozległej równiny otaczającej miasta Wrocław i Świdnicę. Różnica wysokości między ich podstawą a najwyższym szczytem wynosi nawet 500 metrów, co sprawia, że ich obecność jest zauważalna z daleka.
To jakby natura postanowiła dodać odrobinę dramatyzmu do płaskiej panoramy wielkich miast, wznosząc te kamienne giganty w ich bliskim sąsiedztwie. Mimo swojej skromnej wysokości, Masyw Ślęży staje się dominującym elementem krajobrazu, przyciągając uwagę wszystkich obserwujących ten region z oddali.
Którędy na Ślężę?
- Szlak żółty z Przełęczy Tąpadła – 3 km, 1:20h
- Szlak czerwony z Sobótki – 5 km, 2:00h
- Szlak czerwony z Sulistrowic – 3 km, 1:30h
- Szlak żółty z Sobótki przez Wieżycę – 6 km, 2:30h
- Szlak niebieskim z Sobótki – 5 km, 2:00h
- Szlak niebieski z Przełęczy Tąpadła – 5 km, 1:50h
Który szlak wybrać?
Wchodziliśmy już praktycznie każdym z nich. Każdy ma swój urok i na każdym znajdziecie coś ciekawego. Mój ulubiony? Jest ich kilka. Czerwony szlak z Sobótki – znajdziecie na nim kilka starodawnych rzeźb. Żółty szlak z Sobótki przez Wieżycę też jest fajny – tutaj zwiedzisz wieżę Bismarcka na szczycie Wieżyca, znajdziesz Ceramiczną Mapę Ślężańskiego Parku Krajobrazowego i doświadczysz fajnych widoków na okolicę. Niebieski szlak z Sobótki Górka – tutaj na samym początku przywita Cię fajna atrakcja w postaci Zamku Górka ze starym otwartym basenem. Żółty szlak z Przełęczy Tąpadła jest najmniej męczący – to szeroka droga z małym nachyleniem – po drodze nie ma atrakcji.
Przydatne informacje
Gdzie zrobić zdjęcie na Ślęży do Korony Gór Polski? Po prawej stronie głównego wejścia do kościoła na szczycie Ślęży zawieszona jest tabliczka z wysokością szczytu. Możesz zdobić przy niej zdjęcie.
Czy Ślęża ma oznaczenie wierzchołka? Na Ślęży brak jest oznaczenia wierzchołka. Oznaczenie w formie tabliczki znajduje się na frontowej ścianie kościoła.
Gdzie znajduje się tabliczka z oznaczeniem wysokości szczytu? Typową tabliczkę z oznaczeniem wysokości znajdziesz przed Domem Turysty. A tabliczka z oznaczeniem szczytu wisi na frontowej ścianie kościoła z prawej strony.
Gdzie jest pieczątka na Ślęży? Pieczątkę znajdziesz tuż przed wejściem do Domu Turysty. Druga znajduje się przy barze – dostępna w godzinach otwarcia schroniska. Możesz też zakupić tam naklejkę.
Gdzie zaparkować pod Ślężą? Największe parkingi znajdują się na Przełęczy Tąpadła oraz przy czerwony i niebieskim szlaku prowadzącym z Sobótki na ulicy Armii Krajowej (znajduje się tuż przy Alei Sław Kolarstwa).
Sprawdzone miejsca gdzie znajdziesz pieczątki do książeczek Korony Gór Polski, Diademy Polskich Gór, Korony Sudetów, GOT itp.
Dom Turysty Góra Ślęża im. Romana Zmorskiego przy barze
Skrzyneczka z pieczątką przy wejściu do schroniska
Miejsca gdzie podobno możesz zebrać pieczątki, a my tam nie zajrzeliśmy:
Dom Turysty „Pod Wieżycą” ul. Armii Krajowej 13, Sobótka
Sklep wielobranżowy Tąpadła 40A (nowa pamiątkowa pieczątka od 29.10.2023)
Ślężański Zamek Górka (turystyczna pieczątka) – tylko po wcześniejszym umówieniu się na zwiedzanie
Punkt gastronomiczny na Przełęczy Tąpadła przy wejściu na szlak
Sklepik z pamiątkami regionalnymi (budka obok serków) na Przełęczy Tąpadła
Ślężański Sklep/InfoPunkt, ul. Świdnicka 7A, Sobótka
Muzeum Ślężańskie im. S. Dunajewskiego, ul. Św. Jakuba 18, Sobótka
Ciekawostki z okolic Ślęży
- 1. Jednym z tych magicznych symboli Ślęży są pradawne rzeźby, które spotkać można w trakcie wędrówki na szczyt. Słyszeliśmy, że niektóre z nich mają właściwości magiczne, ale ostrzegamy, próba przytulenia rzeźby niedźwiedzia może skończyć się różnie, bo na Ślęży dzieje się podobno magia!
- 2. W zamierzchłych erach, gdy gwiazdy krążyły na niebie inaczej, Ślęża, majestatyczna i niezmordowana góra, stała się sercem kultu skierowanego ku słońcu. Jej wzniosły szczyt odbijał promienie solarnego dysku, a na jej zboczach odbywały się obrzędy oddania czci bóstwu niebieskiemu. Jednocześnie, naprzeciwko, w cieniu świętych lasów, Radunia, bliska siostra Ślęży, stawała się miejscem oddania czci księżycowi i nocnym istotom. To tam w nocnych otchłaniach pradawni kapłani wznosili swe modlitwy, a światła księżyca tańczyły po gałęziach drzew. Dziś, choć oblicza nieba zmieniły się, a czasy dawne uchodzą za legendy, Ślęża i Radunia wciąż przechowują w swoich skrawkach historię dawnych kultów. Ich szczyty wciąż przywołują wspomnienia dawnych ceremonii i prastarych wierzeń, ukrytych w zakamarkach górskich ścieżek i w cichych szmerach lasów.
- 3. Co roku w Sobótce odbywają się biegi: Ślężański Bieg Młodzieżowy organizowane przez Klub Biegacza Sobótka oraz Półmaraton organizowany przez Ślężański Ośrodek Sportu i Rekreacji w Sobótce.
- 4. Na przełęczy pod Wieżycą znajduje się Dom Turysty „Pod Wieżycą” im. Bogusza Stęczyńskiego. Schronisko powstało w latach 1925-1927 i zostało przebudowane w latach 60. ubiegłego wieku. Jest doskonałą bazą wypadową do zwiedzania masywu Ślęży. Na zewnętrznej ścianie schroniska znajduje się tablica i płaskorzeźba z napisem: „Na miasteczko Sobótkę poglądając z bliska widzimy górę tego samego nazwiska, na której tak nazwane sobótki palono cieszono się i bogów zabawą swą czczono.”
Ciekawostki cd…
- 5. Browar Wieżyca – rozpoczynając podróż żółtym szlakiem z Sobótki na Ślężę, znajdziesz się w miejscu, gdzie od lat funkcjonuje Dom Turysty PTTK „Pod Wieżycą”. W 2018 roku dołączył do tej sceny Browar Wieżyca, dodając nową atrakcję dla podróżnych i turystów. Historia tego miejsca sięga aż do 1927 roku, kiedy to na Przełęczy pod Wieżycą powstało schronisko, które dzisiaj stanowi niezwykłą część tej przygody. Ale dopiero browar, sprawił, że wypoczynek w górach dla piwoszy i smakoszy tego trunku może być jeszcze bardziej kolorowy… i pyszny!
- 6. Wieża widokowa na samym szczycie Ślęży – stojąca przy niebieskim szlaku na południowo-zachodniej stronie Ślęży, betonowa wieża o wysokości około 12 metrów. Składa się z trzech kondygnacji i prawdopodobnie została zbudowana do prowadzenia badań naukowych oraz pomiarów triangulacyjnych.
- 7. Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny na Ślęży. Kościół zbudowany został na ruinach średniowiecznego kamiennego zamku. Dziś fragmenty murów można podziwiać zwiedzając podziemia świątyni. To kościół o bogatej historii sięgającej XII wieku za czasów Bolesława III. Komes Piotr Włostowic sprowadził tu zakon augustianów, przekazując im teren i fundując kościół oraz klasztor. Obecnie kościół na Ślęży jest to kościół pomocniczy parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sulistrowicach.
Wzmianki o Ślęży sprzed lat
„Owa góra wielkiej doznawała czci u wszystkich mieszkańców z powodu swego ogromu oraz przeznaczenia, jako że odprawiano na niej pogańskie obrzędy” – tak pisał o górze w początkach XI wieku niemiecki kronikarz Thiethmar, biskup z Merseburga (975 – 1018), jest to najstarszy znany zapis o Ślęży.
W jednej ze świdnickich kronik nowożytnych zapisano pod datą roczną 1428 r. taką informację: Hans Kolda (wł. Cholda z Žampachu), dowódca husytów, zajął zamek na Ślęży, niezmiernie mocną warownię. Przysparzał on z niego wielu szkód świdniczanom i wrocławianom. Tego roku został pobity pod Żytawą.
Wieżyca 416 m n.p.m. z wieżą Bismarcka
W drodze na szczyt najwyższej góry w masywie Ślęży, żółtym szlakiem z miejscowości Sobótka, spotykamy Wieżycę, a na niej dumnie wznosi się dawna Wieża Bismarcka, która w latach dziewięćdziesiątych, dzięki wspólnemu wysiłkowi mieszkańców Sobótki, odzyskała swój dawny blask. W dawnych czasach znana jako Góra Kościuszki, teraz zasłynęła jako miejsce, gdzie góruje nad okolicą jedna z najbardziej charakterystycznych budowli.
Wieża Bismarcka na Wieżycy została wzniesiona według projektu nazwanego „Zmierzch Bogów” autorstwa Wilhelma Kreisa, którego identyczne konstrukcje wznoszone były w kilku miejscach Niemiec. Pomysł na te wieże narodził się pod koniec XIX wieku, kiedy Niemcy pragnęły oddać hołd „Żelaznemu Kanclerzowi” Bismarckowi, jednocześnie manifestując swoją siłę i dumę narodową. Dziś na terytorium Polski zachowało się 17 takich wież, a ta na Wieżycy powstała w latach 1906–1907.
Mierząca 15 metrów wieża kiedyś posiadała specjalną misę na szczycie, gdzie w czasie ważnych uroczystości zapalano ogień. Chociaż misa ta już nie istnieje, to wciąż można wspiąć się na sam szczyt, pokonując kręte schody wzdłuż ściany. Tam, nagrodą za trudy wspinaczki, jest piękny widok na okoliczne tereny: Wrocław, kilka pobliskich miejscowości oraz oczywiście samą Ślężę.
Skąd nazwa Ślęża?
Prawdopodobnie nazwa góry wywodzi się od starosłowiańskiego słowa „ślęg”, które oznacza wilgoć, mokrość lub błoto, odnosząc się do obszarów podmokłych i często otulonych mgłą. To słowo łączy się z charakterystycznym klimatem panującym w tym regionie. Izolacja masywu, wraz z dużymi zmianami wysokości (około 500 m), sprawiła, że klimat ten cechuje się stosunkowo wysoką ilością opadów.
Sobótka – noc Kupały
W XI wieku Góra Ślęża była już znanym miejscem ze względu na praktykowane tu pogańskie obrzędy religijne, które budziły zarówno zainteresowanie, jak i kontrowersje. Jednym z najbardziej charakterystycznych wydarzeń było obchodzenie starosłowiańskiego święta Kupały, celebracja pełna radości, zabaw i pojednania, przypadająca na okres przesilenia letniego. Centralnym punktem tych uroczystości było rozpalenie ogniska zwanego Sobótką, będącego symbolem odrodzenia sił natury i wspólnej działalności społeczności.
Na Górze Ślęży, wśród bujnej roślinności i dzikiej przyrody, odbywały się te starożytne rytuały, które do dzisiaj są wspominane w Polsce pod nazwą „Sobótki”. Te dawne tradycje, chociaż czasem zapomniane w zawiłych labiryntach historii, wciąż żyją w naszej kulturze, przypominając nam o erze, gdy góry były świadkami magicznych ceremonii i tajemniczych obrzędów.
Zamek na Ślęży
Zamek na Ślęży to było miejsce pełne tajemnic i niezwykłych historii, których początki sięgają XIII wieku. Początkowo, jak się przypuszcza, zamek był drewniany, ale dopiero w 1353 roku książę świdnicko-jaworski Bolko II postanowił wznieść tu imponującą warownię murowaną. Jak dokładnie wyglądała, pozostaje tajemnicą, gdyż brak jest precyzyjnych opisów czy rycin z tamtego okresu.
Badania archeologiczne, które rozpoczęto w 2005 roku, rzucają nieco światła na historię zamku. Odkryto, że pod podłogą obecnego kościoła znajdują się średniowieczne mury, co świadczy o istnieniu wcześniejszej konstrukcji na tym miejscu.
W ciągu kolejnych wieków zamek na Ślęży przechodził wiele przemian. W XIV i XV wieku stał się siedzibą rycerzy rabusiów, którzy terroryzowali okoliczne tereny. Później, w okresie husyckich walk, zamieszkały tu oddziały walczące o swoje przekonania religijne. Po tych burzliwych czasach zamek ponownie padł łupem rozbójników.
Historia zamku na Ślęży to także opowieść o wielu oblężeniach i walkach, które toczyły się wokół jego murów. W efekcie wielokrotnych zdobyczy i zniszczeń, zamek stracił swoją dawna świetność. Z końcem XV wieku opuszczono go, a w 1543 roku zawaliła się jego wieża, pozostawiając zamek na Ślęży jedynie jako ruinę.
Rzeźby kulowe na Ślęży
W okolicach góry Ślęży wyrasta galeria kamiennych celebrytów, których twórcami była miejscowa ekipa sprzed lat. Powstały one w okresie od 700 do 400 lat p.n.e. Gdy miejscowi artyści z kultury łużyckiej bawili się w rzeźbienie pomników dla swych bogów z miejscowego granitu.
- 1. Misiu Ślężański, jak go lubią nazywać. Stoi dumnie na szczycie góry obok kościoła, jakby miał zdobyć górskie szczyty w poszukiwaniu miodu.
- 2. Postać z rybą, albo „Panna z Rybą” – bez głowy i nóg, ale z ogromnym stylem. Wyobraź sobie, człowiek w szacie trzymający rybę wielkości surfboardu – to ona daje mu balans na tej rzeźbie. Na brzuchu ryby widnieje nasz znak ukośnego krzyża. Świetna jest też lokalizacja, w połowie drogi z Sobótki na szczyt góry, przy czerwonym szlaku. Idealne miejsce na selfie z rybą!
- 3. Drugi Misiu, ale z utraconymi łapami – chyba po tajemnej walce z rybą. To dobrze, że nie zgubił znaku, inaczej byłby do końca swoich dni tylko „Niedźwiedziem Bez Symbolu”.
- 4. Albo Grzyb, albo część mnicha – to dość enigmatyczna rzeźba, bo każdy patrzy na nią inaczej. Jednak co pewne, to nasz ulubiony znak ukośnego krzyża widnieje wyraźnie na głowicy i podstawie. Stoi przy wschodniej ścianie Sanktuarium Św. Anny w Sobótce, jakby zaczepiał każdego, kto tam przechodzi.
- 5. Mnich-Kręgiel, bo kształtem przypomina nieco kręgle na torze bowlingowym. Znaki ukośnego krzyża są schowane jak skarby – na podstawie i głowicy. To kolejny kamienny celebryta, który stał się miejscową atrakcją, stojąc przy ul. Armii Krajowej w Sobótce.
- 6. Na koniec Kolumna Sobótczańska – bez znaków ukośnego krzyża, ale za to z ogromną dawką historii i kultury. Można ją podziwiać w Muzeum Ślężańskim, jak prawdziwe dzieło sztuki na kamieniu.
Zobacz koniecznie naszą wyprawę dzień wcześniej na Szczeliniec Wielki oraz nasze wielkanocne wędrówki na Orlicę i Jagodną:
W tajemniczej krainie Gór Bystrzyckich. Jagodna do KGP – zdobądź ją w pięknym stylu!
Dodaj komentarz