Gdy po raz pierwszy spojrzysz na Śnieżkę, Twoją uwagę na pewno przyciągnie niezwykły obiekt przypominający statki kosmiczne. To Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne na Śnieżce im. Tadeusza Hołdysa – jedna z najbardziej charakterystycznych budowli w polskich górach. Jego futurystyczna forma i surowe warunki atmosferyczne, które panują na najwyższym szczycie Karkonoszy, sprawiają, że obiekt ten owiany jest aurą tajemnicy. Jak powstało to niezwykłe miejsce i jakie skrywa sekrety? Oto kilka fascynujących faktów!
Budowa pod znakiem trudności
Historia obserwacji meteorologicznych na Śnieżce sięga XIX wieku, jednak nowoczesny budynek obserwatorium powstał znacznie później. W 1960 roku Witold Lipiński otrzymał zlecenie zaprojektowania nowej placówki, która miała zastąpić stare kamienne schronisko. Współpracując z Waldemarem Wawrzyniakiem, stworzył projekt trzech futurystycznych spodków spiętych trzonem wieży. Inspiracją były nie tylko formy przyrody Karkonoszy, ale także konstrukcje aerodynamiczne wykorzystywane w lotnictwie.
Budowa ruszyła w 1966 roku i od początku napotykała liczne trudności. Warunki pogodowe na Śnieżce są ekstremalne – przez większość roku panują tam silne wiatry, gęsta mgła i niskie temperatury. Do tego dochodziły problemy organizacyjne – brakowało sprzętu, fachowców i materiałów. Nawet gdy udało się wznieść pierwsze konstrukcje, podmuchy wiatru powodowały drgania budynku i samoczynne otwieranie się okien! Ostatecznie obiekt ukończono w 1974 roku, choć planowano jego oddanie aż jedenaście lat wcześniej!
Kosmiczna architektura i katastrofa
Obserwatorium od samego początku wzbudzało kontrowersje. Jego futurystyczny wygląd skłonił ludzi do nadania mu przydomków takich jak „Marsjańskie talerze” czy „Trzy hamburgery”. Przez lata budynek stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Karkonoszy, jednak w marcu 2009 roku doszło do poważnej katastrofy – pod ciężarem śniegu i lodu zawaliła się część konstrukcji górnego spodka. Pracownicy zostali ewakuowani, a media spekulowały o możliwości rozbiórki obiektu. Na szczęście dzięki szybkim działaniom Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej budynek udało się uratować, a jego remont zakończył się w 2011 roku.
Obiekt zamknięty dla turystów, ale już niedługo… !
Dziś obserwatorium na Śnieżce pełni wyłącznie funkcję naukową i jest niedostępne dla turystów. Zostało wpisane na listę obiektów prawnie chronionych. Do 2015 roku w budynku obserwatorium działała nie tylko stacja meteorologiczna, ale także restauracja. Dawniej można było się w nim ogrzać, napić herbaty czy skorzystać z bufetu. Od kilku lat wejście do środka jest niemożliwe. Wędrujący na szczyt muszą być przygotowani na surowe warunki – silny wiatr, nagłe zmiany pogody i brak całodobowego schronienia. Obecnie można skorzystać z budynku dawnej poczty czeskiej, gdzie kupisz pamiątki, herbatę lub kawę.
Ale na horyzoncie czekają zmiany! W 2025 roku prawdopodobnie rozpocznie się remont Wysokogórskiego Obserwatorium Meteorologicznego IMGW. Prace obejmą przede wszystkim dolny dysk, w którym dawniej mieściła się restauracja. W planie jest wymiana poszycia dachowego oraz modernizacja infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, co ze względu na trudne warunki górskie będzie sporym wyzwaniem. Po zakończeniu remontu dolny spodek ma ponownie pełnić funkcję gastronomiczną i stać się miejscem odpoczynku dla turystów. Dodatkowo przewidziano przestrzeń na spotkania miłośników gór, wykłady i prelekcje, co nada obiektowi nowy, społeczny wymiar.
Ciekawostki o obserwatorium na Śnieżce
Śnieżka to miejsce pełne ekstremów i fascynujących faktów. Oto kilka z nich dotyczących obserwatorium:
- Na szczycie Śnieżki w 1900 roku powstało pierwsze profesjonalne obserwatorium meteorologiczne, które funkcjonowało przez ponad siedem dekad. Był to trzykondygnacyjny budynek o wysokości 16 metrów z dwoma niewielkimi tarasami widokowymi. Po zamknięciu obiektu w 1976 roku przez kolejne lata popadał on w ruinę, aż w 1989 roku został całkowicie rozebrany, bez możliwości jego odbudowy.
- Nowe obserwatorium, zaprojektowane w stylu modernistycznym, powstawało w latach 1966–1974, a jego budowę ukończono 13 listopada 1974 roku – prace trwały aż 8 lat!
- Od 1985 obserwatorium nosi imię Tadeusza Hołdysa, długoletniego kierownika obserwatorium.
- Nietypowa architektura – budynek składa się z trzech połączonych dysków, co nadaje mu futurystyczny wygląd, przypominający statek kosmiczny.
- Dawna restauracja – przez wiele lat w jednym z dysków działała restauracja, w której turyści mogli odpocząć i zjeść ciepły posiłek.
- Ekstremalne warunki – warunki na Śnieżce bywają bardziej surowe niż w Alpach! Panują tu jedne z najtrudniejszych warunków pogodowych w Polsce, z wiatrem osiągającym prędkość ponad 200 km/h. To jedno z najbardziej wietrznych miejsc w Europie – przez 358 dni w roku wieją tam silne wiatry. Mgła spowija szczyt średnio przez 296 dni w roku, a śnieg może utrzymywać się na Śnieżce nawet do lipca!
- Katastrofa w 2009 roku – górny dysk zawalił się pod ciężarem śniegu, co wymusiło gruntowny remont i przebudowę obiektu.
- Najwyżej położona stacja meteorologiczna w Polsce – obserwatorium prowadzi ciągłe badania pogodowe na wysokości 1602 m n.p.m.
- W czerwcu 2020 roku budynek obserwatorium IMGW na Śnieżce wpisano do rejestru zabytków.
Niezwykła historia w sercu Karkonoszy
Choć Obserwatorium Meteorologiczne na Śnieżce nie jest obecnie dostępne dla turystów, jego historia i niezwykła forma wciąż fascynują miłośników gór. To miejsce, gdzie nowoczesna architektura spotyka się z surowym karkonoskim klimatem, tworząc jeden z najbardziej charakterystycznych widoków w Sudetach. Następnym razem, gdy będziesz zdobywać Śnieżkę, spójrz na „Marsjańskie talerze” i pomyśl o ich niezwykłej historii!
Śnieżka zimą – jak ją zdobyć szybko, łatwo i przyjemnie? Gotowa trasa i wskazówki czekają tutaj!
Śnieżka – góra pełna tajemnic! 10 niezwykłych ciekawostek o najwyższym szczycie Karkonoszy
Tajemnice Samotni – najpiękniej położone schronisko Karkonoszy
Przed atakiem na Śnieżkę… i w drodze powrotnej. Dlaczego warto zatrzymać się w Domu Śląskim?
Dodaj komentarz